جستاری در علل گرایش‌های شیعی حکومتگران تیموری

author

  • اعظم جوزانی کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی از دانشگاه الزهرا
Abstract:

سیر تدریجی تحولاتی که در حوزۀ مذهب پس از فروپاشی خلافت بغداد رخ داد، سرزمین‌های اسلامی را با رویکردهای جدید در این حوزه مواجه ساخت که حاصل آن رشد نحله‌های فکری و مذاهبی بود که سیاست را شدیداً تحت تأثیر قرار داد و سیاستمداران را وادار کرد، رویکرد‌های مذهبی خود را با این تغییرات همسو کنند. در این میان تشیع توانسته بود، به دلیل مقتضیات زمان و همگامی و همسویی با تصوف، نفوذ زیادی در میان مردمان مأیوس و ستمدیده‌ یابد و به این جهت جایگاهی با عنوان یکی از اعتقادات مسلط، در میانۀ قرن هشتم تا دهم هجری (چهاردهم تا شانزدهم میلادی) یافت و موجب گردید حکومتگران از جمله تیموریان مؤلفه‌های آن را در رفتارهای سیاسی خود در جهت حفظ منافع مد نظر داشته باشند. این پژوهش جستاری توصیفی ـ تحلیلی در تبیین رفتا‌رهای سرآمدان حکومتگر تیموری نسبت به مذهب تشیع است. با عنایت به عملکرد حکومتگران تیموری نسبت به مذاهب مسلط این دوره می‌توان به چگونگی بهره گیری آنان از این عنصر در جهت به دست آوردن مقبولیت دست یافت و علاوه بر آن، چگونگی فراهم آمدن بستر اجتماعی تسلط سیاسی مذهب شیعه را در قرن دهم/شانزدهم تبیین کرد. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی نظریِ مفهوم «هنرِ شیعی» با تأکید بر مطالعة رویکردهای شیعی در معماری عصر تیموری

سیاست تسامح‌گرایانة دولتمردان تیموری، پیوند تشیع با جریان تصوف و تلاش شیعیان به‌ویژه بعد از سقوط خلافت عباسی زمینه‌ای را فراهم ساخت تا مذهب تشیع در عصر تیموریان (771- 913ق) در ابعاد مختلف رشد پیدا کند. این موضوع سایر مؤلفه‌های هویت ایرانی و ازجمله هنر و معماری را هم تحت تأثیر قرار داد و از اسباب گسترش تدریجی رویکردهای شیعی در هنر و معماری ایرانی از این زمان گردید. در این ارتباط، تعریف و چگو...

full text

جستاری در ساختارشناسی طرح و نقش تذهیب‌های قرآنی عصر تیموری موجود در موزه آستان‏ قدس‏ رضوی

هدف پژوهش: این پژوهش با هدف بررسی تذهیب‌های قرآنی عصر تیموری محفوظ در موزه آستان قدس رضوی انجام شده است و ضمن شناسایی آرایه‌های قرآنی همچون: شمسه، دعای افتتاح، سرلوح، صفحات متن (حاشیۀ صفحات)، نشان آیات (جزء، سجده، حزب)، گل‏آیه‌ها، فهرست سوره‏ها و صفحات ختم، به‏نحوۀ صفحه‌آرایی و ساختارشناسی فرم نقوش و رنگ می‌پردازد. از طرفی، مطالعه در این زمینه به‏منظور دستیابی به آرمان والایی ا...

full text

درون‌مایه‌های شیعی در هنر عصر تیموری با تأکید بر خط و خوش-نویسی

تیموریان سلسله‌ای ترکی – مغولی بودند که در فاصله سال‌های ( 913- 771 ق ) عموماً در نواحی ماوراءالنهر و ایران حاکمیت داشتند . تجربه هم‌زمان زندگی یکجانشینی و کوچ‌نشینی در الوس جغتای و آسیای مرکزی باعث شد تا تیمور و جانشینانش با اسلام و فرهنگ ایرانی آشنایی هرچند مختصری داشته باشند. به همین سبب مؤلفه‌های هویت ایرانی ازجمله هنر ایرانی و مذهب تشیّع در این زمان فرصت رشد و وحدت  بیشتری یافتند . سیاست تسا...

full text

تلألؤ شعارهای شیعی بر آثار چوبی دوره سلجوقی تا آغاز دوره تیموری

دوره سلجوقی تا آغاز دوره تیموری، از جمله ادوار درخشان صنایع چوب در ایران است. آثار چوبی به‌جای‌مانده از این دوران، علاوه بر داشتن ارزش فنی و هنری بالا، به دلیل داشتن کتیبه‌هایی با مضامین دینی و اعتقادی، جایگاهی ویژه در زمینه شناخت باورهای دینی و مذهبی مردمان آن اعصار دارند. این امر، لزوم بررسی دقیق و گسترده‌تر این آثار را موجب می‌شود. هدف اصلی پژوهش حاضر، معرفی آن دسته از آثار چوبی متعلق به دور...

full text

تبیین علل ناهمسازیِ صائن‌الدین علی تُرکه با تسنن خراسانی در دوران شاهرخ تیموری

در قرن نهم هجری، تیموریان نوعی سیاست مذهبی در پیش گرفتند که می‌توان آن را «بازگشت به الگوی تسنن خراسانی» تعبیر کرد. مخالفت با این رویکرد، با پشتیبانی قدرت سیاسی جانشینان تیمور و به ویژه شاهرخ، سرکوب و یا وادار به هجرت از خراسان شد. از شخصیت‌هایی که در دوران سلطنت شاهرخ، مظنون به فعالیت‌ها و اندیشه‌های ناهمساز با مشی فکری ـ مذهبی حکومت شد، شیخ صائن‌الدین علی تُرکه (835 ـ770ق) است. این مقاله، در پ...

full text

تلألؤ شعارهای شیعی بر آثار چوبی دوره سلجوقی تا آغاز دوره تیموری

دوره سلجوقی تا آغاز دوره تیموری، از جمله ادوار درخشان صنایع چوب در ایران است. آثار چوبی به جای مانده از این دوران، علاوه بر داشتن ارزش فنی و هنری بالا، به دلیل داشتن کتیبه هایی با مضامین دینی و اعتقادی، جایگاهی ویژه در زمینه شناخت باورهای دینی و مذهبی مردمان آن اعصار دارند. این امر، لزوم بررسی دقیق و گسترده تر این آثار را موجب می شود. هدف اصلی پژوهش حاضر، معرفی آن دسته از آثار چوبی متعلق به دور...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 53

pages  55- 66

publication date 2014-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023